Το δοκίμιο συμπυκνώνει τις απόψεις του Παναγιώτη Κανελλόπουλο σχετικά με την κομβική σημασία του Β' ΠΠ, τον οποίο χαρακτηρίζει ως σύνορο μέσα στην ανθρώπινη Ιστορία. Ο συγγραφέας επισκοπεί σημαντικές εξελίξεις στην πολιτική και κοινωνική ζωή στα χρόνια που προηγήθηκαν του Β' ΠΠ (από την αρχαιότητα έως τον 20ό αιώνα) και αναφέρεται ειδικά στο ρόλο των ιδεολογιών που σφράγισαν την πορεία προς αυτόν. Επιχειρηματολογεί υπέρ της επικράτησης της δημοκρατίας σε αντιστάθμισμα κάθε μορφής ολοκληρωτισμού, υπογραμμίζοντας ότι αυτή η εξέλιξη, σε συνδυασμό με την επίτευξη της υλικής ευημερίας όλων των ανθρώπων, θα αποτελέσει ίσως το μεγαλύτερο κέρδος που θα προκύψει μέσα από τα συντρίμμια του πολέμου.